Namiki

 

 

 

 

"W sercu laki tkwi tajemnica wiecznego odrodzenia"

 

Ryosuke Namiki przyszedł na świat w roku 1880, kiedy w Japonii rządził światły i nowoczesny cesarz Meidżi.
Kraj po długim okresie izolacji gospodarczej i politycznej podnosił się z upadku i otwierał na wpływy zachodniej cywilizacji.
Ryosuke Namiki, stojąc przed koniecznością wyboru studiów wyższych wstąpił do Akademii Morskiej, w której kształciły się pokolenia japońskich elit. Szkoła ta postrzegana była jako ostoja narodu, który pragnął uzyskać niezależność polityczną i gospodarczą.

 

Namiki  przez pewien czas po ukończeniu studiów służył w marynarce handlowej, gdzie dał się poznać jako niezwykle utalentowany inżynier mechanik. Następnie wykładał w swej macierzystej uczelni i wtedy właśnie wpadł na pomysł stworzenia pióra z wbudowanym zbiornikiem. Rozwiązanie to opatentował.
Pióro, aby mogło stać się wiecznym piórem, potrzebowało stalówki. Wprowadzenie tego elementu przysparzało wiele kłopotów. W owym czasie Japończycy chcą uprościć kontakty handlowe z innymi krajami, rezygnowali z kaligrafii i pisania pędzlami, mieli jednak problemy z posługiwaniem się pochodzącymi z zachodu przyborami do pisania. Używane w niewłaściwy sposób i wykrzywiane we wszystkie możliwe strony stalówki błyskawicznie się tępiły.

Namiki podczas swych prac zauważył, że końcówki angielskich stalówek wykonane były z irydu - niezwykle wytrzymałego metalu z grupy platynowców. W  trakcie swych dalszych badań odkrył na wyspie Hokkaido złoża zawierające ten drogocenny pierwiastek. Od tej chwili dysponował już wszystkimi składnikami niezbędnymi do produkcji stalówek, równie dobrych jak te, które sprowadzano z zagranicy.

 

W 1915 roku Namiki zrezygnował z nauczania i  w pełni poświęcił się swojej pasji. Założył w Tokio Przedsiębiorstwo Produkcyjne Namiki. Źródeł finansowania poszukiwał wśród swych przyjaciół i znajomych.

Masao Wada, jego dawny kolega, który także odszedł ze służby w marynarce z myślą o zaangażowaniu się w działalność biznesową, zainwestował w przedsięwzięcie 5000 jenów - dziś równowartość około 25 milionów jenów i jako komandytariusz spółki Namiki objął stanowisko dyrektora finansowego.

 

Firma rozwijała się w szybkim tempie. Dziewiątego lutego 1916 roku o godzinie 15.00 czasu tokajskiego wyprodukowane zostało pierwsze wieczne pióro. Było ono wyposażone w stalówkę z 14 karatowego złota z irydową końcówką. Na pierwsze pióro wykonane na miejscu w całości, począwszy od korpusu, a skończywszy na stalówce, trzeba było czekać kolejne dwa lata. Z technicznego punktu widzenia produkt udoskonalono, wprowadzono też liczne zmiany w jego wyglądzie, w szczególności dotyczyło to elementów dekoracyjnych.

 

Podobnie jak korpusy innych wiecznych piór produkowanych w tamtym okresie, tak i korpusy pierwszych piór Namiki wykonano z ebonitu. Ebonit wytwarzany z kauczuku i siarki był jedynym istniejącym w tamtym okresie tworzywem sztucznym. Jako materiał szczególnie wrażliwy na zmiany temperatury i wilgoć niezwykle szybko tracił połysk, stawał się łamliwy i blaknął, nabierając nijakiego beżowego zabarwienia. W klimacie morskim procesy te przebiegały jeszcze szybciej. Aby zwiększyć odporność drogocennych przedmiotów na wilgoć pochodzącą z otoczenia, zaproponowano zabieg, który stosowano od tysięcy lat w Chinach. Polegała  ona na pokryciu przedmiotu urushi, naturalną laką ekstrahowaną z oleju eterycznego, występującego w Azji południowo - wschodniej. Był to rus vernicifera, który późniejszym czasie sprowadzono na wschodnie wybrzeża Archipelagu Japońskiego. Z doświadczenia i mądrości przodków Ryosuke Namiki zaczerpnął pomysł pokrycia ebonitu warstwą laki. Rozwiązanie to opatentował w 1925 roku pod nazwą Laccanite.

 

Pióra Namiki łączące w sobie ducha starożytnych Chin i nowoczesności już w tym samym roku zaczęły plasować się w ścisłej czołówce wartościowych i unikatowych przedmiotów. Stało się tak za sprawą odwołania do innej typowo japońskiej tradycji - sztuki zdobienia laką Maki-e przekazywanej z pokolenia na pokolenie przez niezwykle utalentowanych artystów uważanych za "Żywe Skarby Narodowe".
Technikę Maki-e Namiki i Wada wprowadzili do produkcji z zachowaniem pełnego szacunku należnego dziedzictwu kulturowemu. Pod kierownictwem Namikiego i Wady oraz wysokiej klasy specjalisty Shishui Rotakiego - profesora katedry sztuki zdobienia laką Tokajskiej Akademii Sztuk Pięknych , spod rąk artystów Koho lidy oraz Shogo Iijimy wyszły pierwsze zdobione prototypy.

Od tego czasu pióra Namiki uznaje się za wzór doskonałości, którym pozostają do dziś.

 

Teraz należało tylko dać poznać je światu. Wspólnicy ruszyli w długą podróż, podczas której prezentowali pióra w Anglii, Stanach Zjednoczonych, Szanghaju i Singapurze. Wrócili z księgą zamówień, wypełnioną po brzegi adresami najbardziej prominentnych punktów sprzedaży, takich jak Cartier i Asprey w Londynie czy Tiffany w Nowym Jorku. By sprostać liczbie zamówień, konieczne było stworzenie dodatkowego atelier.

Za radą Shishui Rotakiego zadanie to powierzono Gonroku Matsudzie, bezdyskusyjnie najważniejszej postaci w dziedzinie współczesnej sztuki zdobienia laką. Gonroku Matsuda gdy zaczynał trwającą od listopada 1926 roku do września 1927 roku budowę atelier miał zaledwie 30 lat i uważany był za najwybitniejszego twórcę swoich czasów. Naukę rzemiosła rozpoczął, choć nie miał jednej ręki, pod kierunkiem brata w wieku zaledwie 7 lat. Gdy w 1914 roku wstępował na Tokajską Akademię Sztuk Pięknych, miał opanowaną znaczną część wiedzy, jaką dysponowali współcześni studenci. Był żarliwym patriotą, który uważał za swój obowiązek rozsławić w świecie kulturę swego kraju. Gonroku Matsuda inspiracji szukał w sztuce starożytnej - miał okazję uczestniczyć w rekonstrukcji chińskich lakowanych przedmiotów w Lolang w Korei , dostosowując ją do współczesności, stworzył większość dwudziestowiecznych wzorów Maki-e. Jako miłośnik natury, motywy dekoracyjne czerpał ze świata zwierząt i roślin, sięgając również po sceny rodzajowe.

 

Dzięki finansowemu wsparciu Namikiego, Matsuda założył stowarzyszenie artystów zwane "Kokko - Kai" (Światła Narodu), którego celem było popularyzowanie sztuki Maki-e. W 1931 roku stowarzyszenie liczyło około stu członków, nie musieli oni być pracownikami manufaktury, łączył ich talent i zamiłowanie nie tylko do piór ale także innych pięknych przedmiotów takich jak tabakierki, szkatułki ,karafki czy klejnoty.

Gronku Matsuda to niezwykle ceniony artysta. Członek japońskiej Akademii Sztuki został odznaczony Orderem Zasługi dla Kultury oraz uzyskał najwyższe odznaczenie, tytuł: "Żywego Skarbu Narodowego". Sygnowane przez niego dzieła zaliczane są do najcenniejszych na świecie przedmiotów zdobionych laką. Zalicza się do nich szczególnie piękna pochwa miecza cesarza Japonii, którą osobiście wykonał.

 

W początkowym okresie działalności firma nie dysponowała finansowymi środkami przeznaczonymi na budowę marki drogą inwestycji w reklamę, tak jak działo się to w przypadku innych dużych międzynarodowych marek m.in. Swan, Parker, Waterman czy Sheaffer.

Nie wątpiąc w oryginalność i wyjątkową jakość swoich wyrobów, zarządzający firmą wypracowali inny sposób budowania renomy firmy. Była nim obsługa klienta. Gromadzono więc dane klientów, którzy dokonali zakupu pióra Namiki i co miesiąc wysyłano do nich listy, aby dowiedzieć się, czy nabywcy są zadowoleni z zakupu i upewnić się , że zgłoszą każdy problem z nabytymi piórami. W ten sposób wykreowano społeczność zamożnych miłośników luksusowych rzeczy, pragnących nabywać wyjątkowo piękne przedmioty użytku osobistego, które wskazywały na ich przynależność do elity intelektualnej i świadczyły o wyjątkowo dobrym położeniu finansowym.

 

Przybory do pisania zmieniały się stopniowo wraz z postępującą demokracją edukacji. Coraz szerzej stosowano komputery, a społeczność wielbicieli luksusowych wyrobów z wolna przeistaczała się w społeczność kolekcjonerów wrażliwych zarówno na piękno i niezmienność oraz ponadczasową autentyczność przedmiotów.
Wieczne pióra Namiki, głęboko zakorzenione w kulturze, chronione przed piractwem gospodarczym, za sprawą niezwykle złożonego procesu wykończeniowego oraz niemożności uprzemysłowienia opartego na rękodziele procesu produkcyjnego, są praktycznie nie do podrobienia.
Zważywszy, że dzieło artysty ocenia się na podstawie dokładności wykończenia każde z piór stanowi niepowtarzalne dzieło sztuki, podobne do pozostałych, lecz posiadające pewne własne unikalne cechy. Wykonanie wyjątkowego wytworu pochłania nierzadko nawet do trzech miesięcy niezwykle skrupulatnej, wymagającej ogromnego doświadczenia, pracy. Pióra są numerowane i sygnowane przez artystę, który je zdobił. Być może niektórym wyda się dziwne, że żadne z piór powstałych za czasów Matsudy nie jest przez niego sygnowane. Stało się tak dlatego, że w owych czasach w Japonii nie było to jeszcze szeroko stosowaną praktyką, a Matsuda, jeden z pierwszych artystów zatrudnionych w przedsiębiorstwie produkcyjnym, to postać znana na tyle, że powszechnie wiadomo było, iż pracuje on dla Namiki. Niektóre pióra były częściowo zdobione przez jego najbardziej doświadczonych uczniów, praktycznie jednak wszystkie musiały przejść przez jego wprawne ręce.

 

Marka umacnia się dzięki sztuce, której na zawsze pozostała wierna. Fakt ten stanowił o jej oryginalności i był przyczyną, dla której pióra, tak nowe jak i zabytkowe osiągały zawrotne ceny i powodowały poruszenie w najbardziej prominentnych domach aukcyjnych.
Za niespotykaną długowiecznością marki stoi także bardziej prozaiczna przyczyna. Otóż w 1938 roku, w obliczu kryzysów gospodarczych i zachodzących zmian społecznych, firma Namiki zdywersyfikowała  działalność tworząc pod marką Pilot szereg innowacyjnych, innowacyjnych większości jednorazowych przyborów do pisania. Dzieki produktom Pilot, które zyskały w branży pozycję lidera, Namiki utrzymuje się na rynku do dziś.

 

Tnąc fale i żeglując ku przyszłości, pchana wiatrem oryginalności wiejącym od początku naszego stulecia firma Namiki wciąż nas zadziwia perfekcją wykonania i tradycją, która zawarta jest w każdym produkcie.
Aby w pełni docenić walory pióra zdobionego naturalną laką, należy pokochać je wszystkimi zmysłami - umieć dostrzec jego piękno. Wyczuć je dotykiem i zrozumieć.
Kontemplując je w półmroku, który rozjaśnia lśniące ornamenty, zauważymy szczegóły, które na pierwszy rzut oka są niewidoczne. Złote elementy piór, tworzą poświatę i wydobywają z mroku przytłumione piękno bogatych barw.
Przypatrując się im przy ostrym świetle. Patrząc prze szkło powiększające, przenikamy wzrokiem przejrzyste głębie ciemnych odcieni oprószonych złotym tchnieniem i dostrzegamy nieskończone piękno delikatnych wzorów.
Ujmując  w dłonie te arcydzieła sztuki użytkowej, możemy poczuć wspólnotę z tym żywym wytworem świata roślin, który ogrzewamy ciepłem naszych dłoni.

 

W dzisiejszych czasach niektóre z piór Namiki należą do linii Yukari, która powstała jako seria limitowana, sygnowana i numerowana. Ich wzory oraz zdobienia są w całości wykonane ręcznie, ukazując niebywałe sceny z natury. Są to unikatowe egzemplarze.

 

Pióra z linii Tradition ozdobione są wzorami naniesionymi za pomocą szablonu, tak by móc udostępnić je szerszemu gronu miłośników dzieł sztuki. Dzięki zastosowaniu tego procesu reprodukcji wzoru, skróceniu ulega czas przeznaczony na jego nanoszenie. Dzieje się to bez uszczerbku dla ostatecznego wyglądu ukończonego dzieła.

 

Pióra z linii Emperor są nieco szersze. Kształty takie były szczególnie modne na początku XX wieku, kiedy to wieczne pióra były na tyle trudno dostępne, że postrzegano je jako przedmiot niezwykle luksusowy i będący symbolem osiągniętego sukcesu - stąd nazwa "Kolekcja Władcy".
Podobnie jak w przypadku linii Yukari, piór z linii Emperor są w całości wytwarzane ręcznie.

 

Wszystkie wzory zaczerpnięte zostały z japońskiej symboliki, przy czym niektóre z nich stanowią dokładne repliki zdobień wykonanych w latach trzydziestych XX wieku.
Jedynym wyjątkiem jest pióro, którego zaprojektowanie zlecono współczesnemu artyście Zao Wou Ki. Pierwsze stworzone takie właśnie pióro, przedstawione zostało w galerii Artcurial w Paryżu w 2002 roku.

 

Piękno wyrobów Namiki wznosi się ponad czasem i przestrzenią!